Tăng huyết áp – “Kẻ giết người thầm lặng” cần được phát hiện sớm

Tăng huyết áp – “Kẻ giết người thầm lặng” cần được phát hiện sớm

Tăng huyết áp là một bệnh mạn tính phổ biến, được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” bởi phần lớn người bệnh không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Bệnh chỉ được phát hiện khi đã xuất hiện biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.

Theo định nghĩa y khoa, tăng huyết áp xảy ra khi huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90 mmHg, đo tại phòng khám.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Khoảng 90% trường hợp là tăng huyết áp nguyên phát (vô căn), liên quan đến nhiều yếu tố nguy cơ: tuổi cao, di truyền, ít vận động, thừa cân, chế độ ăn nhiều muối, căng thẳng kéo dài, sử dụng chất kích thích… Khoảng 10% còn lại có nguyên nhân xác định, điều trị nguyên nhân có thể khỏi bệnh.

Biến chứng nguy hiểm

Tăng huyết áp là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu toàn cầu. Bệnh có thể gây: Tim, mạch máu: xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, suy tim. Não: đột quỵ. Thận: suy thận mạn. Mắt: tổn thương võng mạc, mù lòa. Những tổn thương này thường không hồi phục, khiến bệnh diễn tiến đến tàn tật hoặc tử vong.

Phát hiện và điều trị

Do tính chất “thầm lặng”, cách duy nhất để phát hiện sớm tăng huyết áp là đo huyết áp định kỳ, đúng quy trình. Điều tra yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm STEPS 2021 cho thấy, có tới 60% người bệnh tại Việt Nam không biết mình mắc bệnh.

Điều trị tăng huyết áp cần thực hiện sớm, tích cực, lâu dài, với mục tiêu chính là giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, không chỉ kiểm soát con số huyết áp. Người bệnh cần: Tuân thủ điều trị theo chỉ định bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ đi kèm: đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì, hút thuốc, uống rượu bia, ít vận động. Theo dõi huyết áp tại nhà, nhận biết và xử trí kịp thời tình huống tăng huyết áp cấp.

Sống khỏe với tăng huyết áp

Tăng huyết áp không phải là “án tử”. Với sự đồng hành của bác sĩ và sự kiên trì tuân thủ của người bệnh, huyết áp hoàn toàn có thể kiểm soát tốt, giúp duy trì cuộc sống khỏe mạnh và tuổi thọ bền lâu.

Những nhầm tưởng về Tăng huyết áp – Đâu là sự thật?

1. "Tôi không có triệu chứng gì, nên chắc chắn tôi không bị tăng huyết áp"

Sự thật: Đây là nhầm tưởng nguy hiểm nhất! Tăng huyết áp không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi đã tiến triển nặng. Vì lý do đó tăng huyết áp được gọi là "kẻ giết người thầm lặng". Lời khuyên: Cách duy nhất để biết mình có bị tăng huyết áp hay không là đo huyết áp thường xuyên.

"Chỉ người già mới bị tăng huyết áp." Sự thật: Tăng huyết áp có thể xảy ra ở bất kỳ ai, kể cả người trẻ tuổi. Lời khuyên: Dù ở độ tuổi nào, hãy kiểm tra huyết áp định kỳ, đặc biệt nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như: thói quen ăn mặn, thiếu vận động thể lực, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, stress, thừa cân, béo phì, có các bệnh lý khác đi kèm như đái tháo đường,…

2. "Huyết áp của tôi đã về bình thường rồi, tôi có thể ngừng uống thuốc."

Sự thật: Thuốc điều trị tăng huyết áp giúp kiểm soát huyết áp của bạn ở mức an toàn, chứ không chữa khỏi hoàn toàn căn bệnh này. Việc ngưng thuốc đột ngột mà không có chỉ định của bác sĩ thường khiến huyết áp tăng vọt trở lại, đôi khi còn nguy hiểm hơn. Lời khuyên: không được giảm liều hoặc ngưng thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ.

3. "Tăng huyết áp chỉ cần uống thuốc hoặc thay đổi lối sống là đủ"

Sự thật: Cần phối hợp cả hai. Thuốc đóng vai trò trong việc đưa huyết áp về mức an toàn, nhưng lối sống lành mạnh (ăn nhạt, vận động thể lực, bỏ thuốc lá,….) là nền tảng không thể thiếu, giúp tăng hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ biến chứng và giảm liều thuốc (nếu có thể). Ngược lại, chỉ thay đổi lối sống có thể không đủ để kiểm soát huyết áp trong nhiều trường hợp. Lời khuyên: Hãy xem việc kiểm soát tăng huyết áp là sự kết hợp giữa tuân thủ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh

Hiểu rõ về tăng huyết áp là bước đi quan trọng đầu tiên trên hành trình bảo vệ sức khỏe của bản thân. Từ nhận thức, hãy tiến tới hành động ngay ngày hôm nay bằng cách đo huyết áp thường xuyên và thay đổi những thói quen sống không lành mạnh để cải thiện sức khỏe bản thân! Đào Lê Phương Trang, Khoa Dinh dưỡng – Bệnh không lây

“Giờ vàng” quyết định sự sống

Các biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, ngừng tim hay suy tim cấp có thể xảy ra đột ngột và đe dọa tính mạng. Mỗi phút giây trong “giờ vàng” – 60 phút đầu tiênsau khi xuất hiện triệu chứng đều có ý nghĩa quyết định. Việc người dân biết cách nhận diện dấu hiệu và sơ cứu ban đầu có thể tạo nên ranh giới giữa sự sống và cái chết.

Vì sao “giờ vàng” quan trọng?

Theo các chuyên gia tim mạch, khi biến cố xảy ra, tim hoặc não nhanh chóng thiếu oxy và hoại tử. Can thiệp kịp thời không chỉ cứu sống người bệnh mà còn giảm đáng kể nguy cơ để lại di chứng nặng nề.

Nhận biết và xử trí nhồi máu cơ tim bằng cách nào?

Bạn có thể nhận biết nhồi máu cơ tim qua các dấu hiệu:đau, nặng ngực lan lên vai, cổ, hàm, cánh tay; vã mồ hôi, buồn nôn, chóng mặt. Khi gặp tình huống trên bạn xử tríbằng cách cho người bệnh ngồi nghỉ, gọi cấp cứu 115, đưa đến bệnh viện an toàn.

Tuyệt đối không để người bệnh tự lái xe, chần chừ quan sát thêm, tự ý dùng thuốc giảm đau. Nếu người bệnh có dấu hiệu ngừng tim hãy tiến hành sơ cứu ngay lập tức. Dấu hiệungừng tim bao gồm mất ý thức, ngừng thở hoặc thở ngáp cá, không bắt được mạch. Khi phát hiện người bệnh có các dấu hiệu trên hãy nhanh chóng gọi 115, ép tim ngay (100–120 lần/phút, sâu 5–6 cm, vị trí 1/2 dưới xương ức), dùng máy khử rung tim tự động (AED) nếu có.

 Nhận biết đột quỵ bằng quy tắc FAST là gì?

Quy tắc FAST là một phương pháp giúp nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ dựa trên 4 chữ cái viết tắt: F (Face) - mặt bị méo, A (Arm) - tay yếu hoặc không giơ được, S (Speech) - giọng nói khó, ngọng, và T (Time) - thời gian là yếu tố quyết định, cần gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Việc nhận biết nhanh các triệu chứng này giúp bệnh nhân được điều trị kịp thời trong "giờ vàng", tăng cơ hội cứu sống và giảm thiểu di chứng

Hãy nhớ khi phát hiện người bệnh bị đột quỵ hãy nhanh chóng gọi ngay 115. Trong lúc chờ đợi, giữ bệnh nhân ở tư thế an toàn, đầu nghiêng để tránh sặc, tuyệt đối không cho uống thuốc.

Xử trí suy tim cấp bằng cách nào?

Suy tim là tình trạng bệnh lý trong đó tim không đủ khả năng bơm máu nhằm đáp ứng nhu cầu oxy cho cơ thể. Suy tim được chia thành hai thể là suy tim cấp và suy tim mạn tính. Suy tim cấp là tình trạng nặng lên các dấu hiệu, triệu chứng suy tim, có thể đột ngột hoặc từ từ tăng dần khiến người bệnh phải nhập viện cấp cứu.

Dấu hiệu nhận biết bao gồm khó thở dữ dội, ho khạc bọt hồng, tĩnh mạch cổ nổi, phù chân. Khi phát hiện người bệnh có các dấu hiệu trên hãy cho họ ngồi, không để nằm; gọi cấp cứu; cho thở oxy nếu có.

Phòng bệnh bằng cách nào?

Để giảm nguy cơ mắc các tình trạng đã nêu trên, bạn nên thực hiện các biện pháp sau: ăn uống hợp lý, hạn chế muối; Tập thể dục thường xuyên; Không hút thuốc, hạn chế rượu bia; Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bệnh tim mạch.

Hãy nhớ việc bạn ành động tức thì sẽ góp phần cứu sống người bệnh. Đừng chần chừ, đừng tự ý mua thuốc, và tuyệt đối không để bệnh nhân tự lái xe đi cấp cứu. Kiến thức và hành động đúng lúc có thể cứu sống một mạng người.

Phương Trang, Bá Trình - Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật thành phố Hồ Chí Minh